Thomas
april 14, 2021

Laatst bijgewerkt 24 februari 2023

Wat is inflatie?

Wat is inflatie? Inflatie is de afname van de koopkracht van een bepaalde valuta in de loop der tijd. Een kwantitatieve schatting van het tempo waarmee de koopkrachtdaling optreedt kan worden bepaald aan de hand van bepaalde methoden en gegevens.

In het kort

Via de onderstaande inhoudsopgave kunt u door het artikel navigeren;

Wat is inflatie, en waarom vind het plaats?

Dit kan door de stijging van een gemiddeld prijsniveau van een mandje van geselecteerde goederen en diensten in een economie gedurende een bepaalde periode te analyseren. De stijging van het algemene prijsniveau, vaak uitgedrukt in percentages, suggereert dat een munteenheid in feite minder koopt dan in voorgaande periodes. Inflatie en deflatie zijn elkaars tegenpolen. Deflatie treed op wanneer de koopkracht van geld toeneemt en de prijzen dalen. Dit zien we echter minder vaak dan inflatie. Met sparen verlies je dus eigenlijk geld.

Belangrijkste leerpunten:

Inflatie is de snelheid waarmee de waarde van een valuta daalt. Als gevolg daarvan stijgt het algemene prijsniveau voor goederen en diensten.
Inflatie wordt soms onderverdeeld in drie typen. Dit zijn demand-pull inflatie, cost-push inflatie en ingebouwde inflatie.
De consumentenprijsindex (CPI) en de groothandelsprijsindex (WPI) zijn de meest gebruikte inflatie-indexen.
Inflatie kan positief of negatief worden bekeken. Dit ligt aan het individuele standpunt en de mate van verandering.
Mensen met materiële activa, zoals eigendommen of goederen in voorraad, zien graag een beetje inflatie. Dit verhoogd de waarde van hun activa, dit wordt hier toegelicht.
Mensen die contant geld aanhouden vinden inflatie negatief, omdat het de waarde van hun contanten aantast.
Een optimaal inflatiepeil is vereist in een ideale situatie om de uitgaven tot op zekere hoogte te bevorderen in plaats van te sparen. Dit stimuleert de economische groei.

Wat is inflatie? Het begrijpen van dit fenomeen

Het is gemakkelijk om de prijsveranderingen van individuele producten in de loop der tijd te meten. Individuen hebben een grote en gediversifieerde reeks producten nodig, evenals een scala aan diensten om een comfortabel leven te leiden. Het FIRE principe brengt dit bijvoorbeeld mooi in kaart. Denk bijvoorbeeld aan grondstoffen zoals granen, metaal, brandstof, nutsvoorzieningen zoals elektriciteit en transport, diensten zoals gezondheidszorg, amusement en ook arbeidskrachten.

Inflatie heeft tot doel de algehele impact van prijsveranderingen voor een gediversifieerde reeks producten en diensten te meten. Dit maakt een waarde voorstelling mogelijk van de stijging van het prijsniveau van goederen en diensten in een economie over een bepaalde periode.

Naarmate een valuta waarde verliest stijgen de prijzen en worden er minder goederen en diensten gekocht. Dit verlies van koopkracht heeft gevolgen voor de kosten van levensonderhoud voor het gewone publiek. Dit leidt uiteindelijk tot een vertraging van de economische groei. De consensus onder economen is dat de aanhoudende inflatie optreedt wanneer de groei van geldhoeveelheid binnen een land de economische groei overtreft.

Wat is inflatie en manipulatie hiervan?

Om het fenomeen wanneer de groei van geldhoeveelheid binnen een land de economische groei overtreft te bestrijden worden maatregelen getroffen. Zo neemt de bevoegde monetaire autoriteit van een land, zoals de centrale bank, de nodige maatregelen om de geld- en kredietvoorraad te beheren om de inflatie binnen de toegestane grenzen te houden en de economie soepel te laten draaien.

Theoretisch gezien is monetarisme een populaire theorie die de relatie tussen inflatie en geldhoeveelheid van een economie verklaart. Na de Spaanse verovering van het Azteekse en Inca-rijk stroomden bijvoorbeeld enorme hoeveelheden goud en vooral zilver de Spaanse en andere Europese economieën binnen. Omdat de geldhoeveelheid snel was gestegen daalde de waarde van geld. Dit heeft toentertijd bijgedragen aan snel stijgende prijzen binnen dit land.

De inflatie binnen een land wordt op verschillende manieren gemeten. Dit is bijvoorbeeld afhankelijk van de soorten goederen en diensten die mee worden genomen. Nogmaals, inflatie is het tegenovergestelde van deflatie. De twee hebben echter natuurlijk wel veel met elkaar te maken. Deflatie duidt op een algemene daling van de prijzen voor goederen en diensten wanneer het inflatiepercentage onder de 0% daalt.

Oorzaken van inflatie

Een toename van de totale geldhoeveelheid is een oorzaak van inflatie. Dit kan gebeuren via verschillende mechanismen in de economie. De geldhoeveelheid kan door de monetaire autoriteiten worden vergroot door:

Meer geld bij te drukken, gedurende de coronacrisis is dit veelvuldig gebeurd
Legaal te devalueren en het wettige betaalmiddel te verlagen
Nieuw geld uit te lenen als krediet op de reserverekening via het banksysteem door staatsobligaties van banken op de secundaire markt te kopen

In gevallen van toename van de geldhoeveelheid verliest het geld zijn koopkracht. De mechanismen van hoe dit de inflatie stimuleert kunnen in drie typen worden ingedeeld: Bestedingsinflatie, Cost-push inflatie en ingebouwde inflatie.

Wat is inflatie?: Bestedingsinflatie

Vraag stijgende inflatie treedt op wanneer een toename van het aanbod van geld en krediet de algemene vraag naar goederen en diensten in een economie stimuleert om sneller te stijgen dan de productiecapaciteit van de economie. Dit verhoogt de vraag en leidt tot prijsstijgingen.

Wat is inflatie?: Cost-push inflatie

Cost-push inflatie is het resultaat van de prijsstijging door de input van het productieproces, wanneer toevoegingen aan het aanbod van geld en krediet worden gekanaliseerd naar waren- of andere activamarkten. Vooral wanneer dit gepaard gaat met een negatieve economische schok voor de levering van basisgoederen stijgen de kosten voor alle soorten intermediaire goederen.

Deze ontwikkelingen leiden tot hogere kosten voor het eindproduct of de dienst zijn terug te zien in stijgende consumentenprijzen. Wanneer de toename van de geldhoeveelheid bijvoorbeeld een speculatieve stierenmarkt in de olieprijzen veroorzaakt kunnen de energiekosten voor allerlei soorten gebruik stijgen en bijdragen aan stijgende consumentenprijzen. Dit kan tot uiting komen in verschillende maatstaven van inflatie.

Wat is inflatie?: Ingebouwde inflatie

Ingebouwde inflatie is gerelateerd aan adaptieve verwachtingen; het idee dat mensen verwachten dat de huidige inflatiecijfers in de toekomst aanhouden. Naarmate de prijs van goederen en diensten stijgt, verwachten consumenten dat ze in de toekomst in een vergelijkbaar tempo zullen blijven stijgen en meer kosten / lonen zullen vragen om hun levensstandaard te behouden. De hogere lonen resulteren in hogere kosten van goederen en diensten. Deze loon-prijsspiraal zet zich voort als de ene factor de andere induceert en vice versa.

Afkomstig van Instagram: Beleggingsinstituut.nl

Soorten prijsindexen

Afhankelijk van de geselecteerde set goederen en diensten die worden gebruikt, worden meerdere soorten goederenmanden berekend en bijgehouden als prijsindexcijfers. De meest gebruikte prijsindexcijfers zijn de consumentenprijsindex (CPI) en de groothandelsprijsindex (WPI) .

De consumentenprijsindex

De CPI is een maatstaf die het gewogen gemiddelde onderzoekt van de prijzen van een pakket goederen en diensten die de primaire behoeften van de consument zijn. Ze omvatten vervoer, eten en medische zorg. De CPI wordt berekend door prijswijzigingen te nemen voor elk artikel in de vooraf bepaalde goederenmand en deze te middelen op basis van hun relatieve gewicht in de hele mand. De betreffende prijzen zijn de verkoopprijzen van elk artikel, zoals beschikbaar voor aankoop door de individuele burgers.

Veranderingen in de CPI worden gebruikt om prijsveranderingen in verband met de kosten van levensonderhoud te beoordelen, waardoor het een van de meest gebruikte statistieken is voor het identificeren van perioden van inflatie of deflatie.

De groothandelsprijsindex

De WPI is een andere populaire maatstaf voor inflatie, die de prijsveranderingen van goederen meet en volgt in de stadia vóór het detailhandelsniveau. Hoewel WPI-artikelen van land tot land verschillen, bevatten ze meestal artikelen op producent- of groothandelsniveau. Het omvat bijvoorbeeld katoenprijzen voor ruwe katoen, katoenen garens, grijze katoenproducten en katoenen kleding. Hoewel veel landen en organisaties WPI gebruiken gebruiken veel andere landen een vergelijkbare variant; de producentenprijsindex (PPI).

De producentenprijsindex

De producentenprijsindex is een familie van indexen die de gemiddelde verandering meet in de verkoopprijzen die binnenlandse producenten van intermediaire goederen en diensten in de loop van de tijd ontvangen. De PPI meet prijsveranderingen vanuit het perspectief van de verkoper en verschilt van de CPI die prijsveranderingen meet vanuit het perspectief van de koper.

In al deze varianten is het mogelijk dat de prijsstijging van een component (bijvoorbeeld olie) de prijsdaling van een ander (bijvoorbeeld tarwe) tot op zekere hoogte opheft. Over het geheel genomen vertegenwoordigt elke index de gemiddelde gewogen prijsverandering voor de gegeven componenten die van toepassing kan zijn op het algemene economie-, sector- of grondstofniveau.

De formule voor het meten van inflatie

De bovengenoemde varianten van prijsindexcijfers kunnen worden gebruikt om de waarde van de inflatie tussen twee bepaalde maanden (of jaren) te berekenen. Hoewel er al veel kant-en-klare inflatiecalculators beschikbaar zijn op verschillende financiële portalen en websites, is het altijd beter om op de hoogte te zijn van de onderliggende methodologie om nauwkeurigheid te garanderen met een duidelijk begrip van de berekeningen.

Percentage inflatie = (uiteindelijke CPI-indexwaarde / initiële CPI-waarde) * 100

Stel dat je wil weten hoe de koopkracht van $ 10.000 is veranderd tussen september 1975 en september 2018. Op verschillende portalen zijn prijsindexgegevens in tabelvorm te vinden. Haal uit zo’n tabel de corresponderende CPI-cijfers voor de gegeven periodes. In de Verenigde staten was dit bijvoorbeeld voor september 1975 een waarde van 54,6 (initiële CPI-waarde) en voor september 2018 was dit 252,439 (uiteindelijke CPI-waarde). De ingevulde formule ziet er als volgt uit:

Percentage inflatie = (252,439 / 54,6) * 100 = (4,6234) * 100 = 462,34%

Aangezien u wilt weten hoeveel $ 10.000 van sept. 1975 waard zou zijn in sept. 2018, vermenigvuldigt u het inflatiepercentage met het bedrag om de gewijzigde dollarwaarde te krijgen:

Verandering in dollarwaarde = 4,6234 * $ 10.000 = $ 46.234,25

Dit betekent dat $ 10.000 in september 1975 $ 46.234,25 waard zal zijn. In wezen, als je in 1975 een mand met goederen en diensten (zoals opgenomen in de CPI-definitie) ter waarde van $ 10.000 had gekocht, zou dezelfde mand u in september 2018 $ 46.234,25 kosten.

Voor- en nadelen van inflatie

Inflatie kan worden opgevat als een goede of een slechte zaak, afhankelijk van welke kant men kiest en hoe snel de verandering plaatsvindt.

Personen met materiële activa die in valuta zijn geprijsd, zoals onroerend goed of goederen in voorraad, zouden bijvoorbeeld graag wat inflatie willen zien. Dit komt omdat dat de prijs van hun activa verhoogt, die ze tegen een hogere koers kunnen verkopen. De kopers van dergelijke activa zijn echter mogelijk niet blij met de inflatie, omdat ze meer geld moeten uitgeven. Inflatie-geïndexeerde obligaties zijn een andere populaire optie voor beleggers om te profiteren van inflatie. Inflatie is dus niet voor iedereen vervelend.

Aan de andere kant houden mensen die activa aanhouden die in valuta luiden, zoals contanten of obligaties, ook niet van inflatie, aangezien dit de werkelijke waarde van hun bezit aantast. Beleggers die hun portefeuilles willen beschermen tegen inflatie, moeten rekening houden met naar inflatie afgedekte activaklassen, zoals goud, grondstoffen en Real Estate Investment Trusts (REIT’s).

Inflatie bevordert speculatie, zowel door bedrijven in risicovolle projecten als door individuen in aandelen van bedrijven, omdat ze een beter rendement verwachten dan inflatie. Vaak wordt een optimaal inflatiepeil bevorderd om uitgaven tot op zekere hoogte aan te moedigen in plaats van te sparen. Als de koopkracht van geld in de loop van de tijd daalt, kan er een grotere prikkel zijn om nu uit te geven in plaats van te sparen en later uit te geven. Het kan de uitgaven verhogen, wat de economische activiteiten in een land kan stimuleren. Aangenomen wordt dat een evenwichtige benadering de inflatie binnen een optimaal en wenselijk bereik houdt.

Hoge en variabele inflatiecijfers kunnen een economie grote kosten met zich meebrengen. Bedrijven, werknemers en consumenten moeten allemaal rekening houden met de effecten van over het algemeen stijgende prijzen bij hun aankoop-, verkoop- en planningsbeslissingen. Dit introduceert een extra bron van onzekerheid in de economie, omdat ze mogelijk een verkeerde inschatting maken over het tempo van de toekomstige inflatie. De tijd en middelen die worden besteed aan het onderzoeken, schatten en aanpassen van economisch gedrag rond verwachte stijging van het algemene prijspeil, in plaats van echte economische ‘fundamentals’, zijn onvermijdelijk een kostenpost voor de economie als geheel.

Zelfs een lage, stabiele en gemakkelijk voorspelbare inflatie kan tot ernstige problemen in de economie leiden. Ondanks dat dit fenomeen door sommigen normaliter als optimaal beschouwt wordt. Telkens wanneer nieuw geld en krediet de economie binnenkomen is het altijd in handen van specifieke individuen of zakelijke firma’s. Het proces van aanpassing van het prijsniveau aan de nieuwe geldhoeveelheid gaat door terwijl ze het nieuwe geld uitgeven en het circuleert van hand tot hand en van rekening verantwoording afleggen via de economie.

Onderweg drijft het eerst de ene prijzen op en later andere. Deze opeenvolgende verandering in koopkracht en prijzen (bekend als het Cantillon-effect) betekent dat het inflatieproces niet alleen het algemene prijsniveau in de loop van de tijd verhoogt. Ook de relatieve prijzen, lonen en rendementen worden gaandeweg verstoort. Economen in het algemeen begrijpen dat verstoringen van relatieve prijzen, ongeacht het economisch evenwicht, niet goed zijn voor de economie. Oostenrijkse economen geloven zelfs dat dit proces een belangrijke aandrijving is van cycli van recessie in de economie.

Inflatie leidt over tijd in veel gevallen dus tot een afname van de koopkracht. Bij de keuze tussen sparen of beleggen lijkt beleggen een aantrekkelijkere optie m.b.t. inflatie. Men vraagt zich vervolgens vaak af; hoeveel geld moet je sparen? Eigenlijk zo min mogelijk, maar wel de minimale hoeveelheid om zekerheid te waarborgen. Een gezonde buffer is altijd belangrijk. Beginnen met beleggen zal er in de meeste gevallen in resulteren dat je minder waarde verliest aan inflatie. Dit is ook een goede manier om genoeg te sparen voor een pensioen.

Wat is inflatie, en hoe wordt het gecontroleerd?

Inflatie wordt als volgt gecontroleerd. De financiële toezichthouder van een land draagt de belangrijke verantwoordelijkheid om de inflatie onder controle te houden. Het wordt gedaan door maatregelen te implementeren via monetair beleid, dat verwijst naar de acties van een centrale bank of andere comités die de omvang en het groeitempo van de geldhoeveelheid bepalen.

In de VS omvatten de monetair beleidsdoelstellingen van de Fed bijvoorbeeld onder meer gematigde lange rentetarieven, prijsstabiliteit en maximale werkgelegenheid. Elk van deze doelstellingen is bedoeld om een stabiel financieel klimaat te bevorderen. De Federal Reserve communiceert duidelijk de inflatiedoelstellingen op lange termijn om de inflatie op lange termijn stabiel te houden, waarvan wordt aangenomen dat dit gunstig is voor de economie.

Door prijsstabiliteit – of een relatief constant inflatiepeil – kunnen bedrijven plannen maken voor de toekomst aangezien ze weten wat ze kunnen verwachten. De Fed is van mening dat dit een maximale werkgelegenheid bevordert, die wordt bepaald door niet-monetaire factoren die in de loop van de tijd fluctueren en daarom aan verandering onderhevig zijn. Om deze reden stelt de Fed geen specifiek doel voor maximale werkgelegenheid. Dit wordt grotendeels bepaald door de beoordelingen van werkgevers. Maximale werkgelegenheid betekent niet nul werkloosheid, aangezien er op elk moment een zekere mate van volatiliteit is wanneer mensen ontruimen en een nieuwe baan beginnen.

De monetaire autoriteiten nemen ook uitzonderlijke maatregelen in extreme economische omstandigheden. Zo heeft de Amerikaanse Fed na de financiële crisis van 2008 de rentetarieven bijna nul gehouden en een obligatie-opkoopprogramma gevolgd dat kwantitatieve versoepeling wordt genoemd . Sommige critici van het programma beweerden dat het een piek in de inflatie van de Amerikaanse dollar zou veroorzaken, maar de inflatie bereikte een hoogtepunt in 2007 en daalde gestaag in de komende acht jaar. Er zijn veel complexe redenen waarom QE niet tot inflatie of hyperinflatie leidde, hoewel de eenvoudigste verklaring is dat de recessie zelf een zeer prominente deflatoire omgeving was en kwantitatieve versoepeling ondersteunde de effecten ervan.

Dit is ook de reden waarom de Amerikaanse beleidsmakers hebben getracht de inflatie stabiel te houden rond de 2% per jaar. De Europese Centrale Bank heeft ook een agressieve kwantitatieve versoepeling nagestreefd om de deflatie in de eurozone tegen te gaan. Sommige plaatsen hebben te maken gehad met negatieve rentetarieven, uit vrees dat deflatie zou kunnen optreden in de eurozone en tot economische stagnatie zou kunnen leiden. Bovendien kunnen landen met hogere groeipercentages hogere inflatiepercentages absorberen. India streeft naar circa 4%, terwijl Brazilië naar 4,25% streeft.

Afdekking tegen inflatie

Aandelen worden beschouwd als de beste afdekking tegen inflatie, aangezien de stijging van de aandelenkoersen inclusief de effecten van inflatie is. Dit komt omdat toevoegingen aan de geldhoeveelheid in vrijwel alle moderne economieën plaatsvinden als bankkredietinjecties via het financiële systeem.

Daarnaast bestaan er speciale financiële instrumenten die men kan gebruiken om investeringen tegen inflatie te beschermen. Dit worden Treasury Inflation Protected Securities (TIPS) genoemd. Dit is schatkistpapier met een laag risico dat is geïndexeerd aan de inflatie, waarbij de geïnvesteerde hoofdsom wordt verhoogd met het inflatiepercentage. Men kan ook kiezen voor een TIPS- beleggingsfonds of een op TIPS gebaseerd Exchange Traded Fund (ETF’s). Om toegang te krijgen tot aandelen, ETF’s en andere fondsen die kunnen helpen de gevaren van inflatie te vermijden heb je waarschijnlijk een effectenrekening nodig. Het kiezen van een effectenmakelaar kan een vervelend proces zijn vanwege de verscheidenheid tussen hen.

Goud wordt ook beschouwd als een hedge tegen inflatie, hoewel dit niet altijd het geval lijkt te zijn als je terugkijkt in de historische data.

Extreme voorbeelden van inflatie, hyperinflatie

Aangezien alle valuta’s ter wereld in principe fiatgeld zijn zou de geldhoeveelheid om politieke redenen snel kunnen toenemen, resulterend in snelle prijsstijgingen. Het bekendste voorbeeld is de hyperinflatie die begin jaren twintig de Duitse Weimarrepubliek trof. De naties die de Eerste Wereldoorlog hadden gewonnen eisten herstelbetalingen van Duitsland die niet in Duitse papieren valuta konden worden betaald, omdat dit van onzekere waarde was vanwege de overheidsleningen. Duitsland probeerde papieren bankbiljetten te drukken, vreemde valuta bij hen te kopen en dat te gebruiken om hun schulden te betalen.

Dit beleid leidde tot de snelle devaluatie van de Duitse mark, en hyperinflatie begeleidde deze ontwikkeling. Duitse consumenten reageerden op de cyclus door te proberen hun geld zo snel mogelijk uit te geven, in het besef dat het steeds minder waard zou worden naarmate ze langer wachtten. Meer en meer geld overspoelde de economie, en de waarde ervan kelderde tot het punt waarop mensen hun muren zouden behangen met de praktisch waardeloze rekeningen. Soortgelijke situaties hebben zich voorgedaan in Peru in 1990 en Zimbabwe in 2007-2008 .

Veel Gestelde Vragen

Wat veroorzaakt inflatie?

Wat is inflatie? Er zijn drie hoofdoorzaken van inflatie: demand-pull inflatie, cost-push inflatie en ingebouwde inflatie. Vraag-pull-inflatie verwijst naar situaties waarin er niet genoeg producten of diensten worden geproduceerd om het aanbod bij te houden, waardoor hun prijzen stijgen. Aan de andere kant doet zich een kostenverhogende inflatie voor wanneer de productiekosten en diensten stijgen, waardoor bedrijven gedwongen worden hun prijzen te verhogen. Ten slotte doet zich ingebouwde inflatie – soms aangeduid als een “loon-prijsspiraal” – voor wanneer arbeiders hogere lonen eisen om de stijgende kosten van levensonderhoud bij te houden. Dit zorgt er op zijn beurt voor dat bedrijven hun prijzen verhogen om hun stijgende loonkosten te compenseren, wat leidt tot een zichzelf versterkende lus van loon- en prijsstijgingen.

Is de inflatie goed of slecht?

Wat is inflatie in de praktijk? Te veel inflatie wordt over het algemeen als slecht beschouwd voor een economie, terwijl te weinig inflatie ook als schadelijk wordt beschouwd. Veel economen pleiten voor een middenweg van lage tot matige inflatie, van ongeveer 2% per jaar. Over het algemeen is een hogere inflatie schadelijk voor spaarders, omdat het de koopkracht van het gespaarde geld aantast. Leners kunnen er echter van profiteren, omdat de voor inflatie gecorrigeerde waarde van hun uitstaande schulden in de loop van de tijd afneemt. Voor huishoudens kan inflatie over tijd negatief uitpakken, zoals in 2019.

Wat zijn de effecten van inflatie?

Wat is inflatie voor mij? Inflatie kan de economie op verschillende manieren beïnvloeden. Als de inflatie er bijvoorbeeld voor zorgt dat de valuta van een land daalt, kan dit de exporteurs ten goede komen door hun goederen betaalbaarder te maken wanneer ze worden geprijsd in de valuta van het buitenland. Aan de andere kant kan dit de importeurs schaden doordat in het buitenland gemaakte goederen duurder worden. Hogere inflatie kan ook de besteding aanmoedigen, aangezien consumenten ernaar zullen streven goederen snel te kopen voordat hun prijzen verder stijgen. Aan de andere kant kunnen spaarders de werkelijke waarde van hun spaargeld zien afnemen, waardoor hun vermogen om in de toekomst te besteden of te investeren wordt beperkt.

Verstoppen voor inflatie

Inflatie is helaas bijna onvermijdelijk. Door te beleggen zorg je er echter wel voor dat je geld meer waard wordt. Op een spaarrekening wordt je spaargeld minder waard, door te beleggen bespaar je jezelf dus niet alleen verliezen maar genereer je ook winsten. Ongetraind de beurs op gaan zal je rendement echter niet ten goeden komen. Laat je begeleiden door experts zodat je hier de rest van je leven profijt van kan hebben. Met de juiste scholing kan elk gemotiveerd individu een succesvol belegger worden.