Goodwill is een immateriële asset die in verband ligt met de aankoop van een bedrijf door een ander bedrijf. Goodwill is voornamelijk het deel van de aankoopprijs dat hoger ligt dan de netto waarde van alle activa die wordt gekocht bij de overname en ook de daarbij behorende overgenomen verplichtingen. Bij voorbeelden van goodwill kun je denken aan de merknaam van een bedrijf, een sterk klantenbestand, goede relaties met de klant en gepatenteerde technologie.
Goodwill begrijpen
Het proces om tot de berekening van goodwill te komen is in theorie vrij gemakkelijk. Echter is dit vaak in de praktijk een stuk lastiger. Om tot de formule te komen begin je met de aankoopprijs van een bedrijf. Van deze prijs trek je de netto reële waarde af van alle identificeerbare activa en passiva af. Door dit te doen kom je tot de volgende formule:
Goodwill = P – (A+L)
Daarbij:
P = aankoopprijs van het bedrijf
A = reële marktwaarde van de activa
L = reële marktwaarde van verplichtingen
Wat zegt goodwill?
Goodwill ontstaat meestal bij een overname, waarbij een overnemende partij een ander bedrijf koopt. Het bedrag dat de overnemende partij méér betaalt voor het bedrijf dat wordt overgenomen dan de waarde van de netto activa ervan, is meestal overeenkomstig met de waarde van de goodwill. Mocht het nu zo zijn dat de overnemende partij minder betaalt dan de boekwaarde van het bedrijf dat wordt overgenomen, dan levert dat een negatieve goodwill op. Dat is voor de overnemende partij dus niet negatief want die heeft een bedrijf aangekocht onder de boekwaarde ervan. Dat kunnen we zien als een aankoop in de uitverkoop.
Goodwill wordt op de balans van de overnemende partij geboekt als immateriële activa onder de post van langetermijnactiva. Het wordt beschouwd als immateriële activa omdat het geen vaste activa is zoals een gebouw of apparatuur. Het is niet tastbaar en daarom immaterieel.
Controverses over de berekening van goodwill
Er zijn onder accountants verschillende benaderingen met betrekking tot het bereken van goodwill. Dit komt omdat het voor accountants een soort ‘workaround’ is. Dit is zo omdat bij acquisities meestal rekening wordt gehouden met schattingen, schattingen van toekomstige kasstromen en andere overwegingen die op het moment van de acquisitie zelf nog niet bekend zijn. Doorgaans hoeft dit geen probleem te vormen, maar dit kan wel een probleem vormen op het moment dat accountants manieren zoeken om gerapporteerde activa of netto-inkomsten tussen verschillende bedrijven met elkaar te vergelijken; bijvoorbeeld bij het vergelijken van bedrijf A die anderen hebben overgenomen en bedrijf B die geen anderen bedrijven heeft overgenomen.
Bijzondere waardeverminderingen
Bijzondere waardevermindering treden op bij activa wanneer de marktwaarde daalt naar minder dan de oorspronkelijke kostprijs ervan. Dit kan verschillende redenen hebben. Denk hierbij aan dalende kasstromen een toegenomen omgeving van concurrenten, een economische depressie en nog vele meer andere mogelijkheden. Bedrijven die beoordelen of een zo geheten bijzondere waardevermindering nodig is aan de hand van een test. Deze test wordt uitgevoerd op immateriële activa.
Twee veelvoorkomende methodes die gebruikt worden voor zo een test voor bijzondere waardevermindering zijn de inkomensbenadering en de marktbenadering. Aan de hand van de inkomstenbenadering worden de geschatte toekomstige kasstromen verdisconteerd tot de constante waarde. Met de andere methode, de marktbenadering, worden zowel de activa als de passiva vergeleken en geanalyseerd met andere bedrijven uit dezelfde branche, die vergelijkbaar zijn met het bedrijf dat wordt getest.
Als de verkregen netto-activa van een bedrijf dalen naar een waarde lager dan de originele boekwaarde of wanneer het bedrag aan goodwill te hoog is opgegeven, dan moet het bedrijf de waarde van de activa op de balans afwaarderen of afschrijven. Dit wordt gedaan nadat het bedrijf heeft vastgesteld dat de goodwill een bijzondere waardevermindering moet ondergaan. De bijzondere waardevermindering wordt berekend als het verschil tussen de actuele marktwaarde en de aankoopprijs van de immateriële activa.
Deze bijzondere waardevermindering zal resulteren in een daling van de goodwill op de balans. Maar ook al de last worden opgenomen als verlies op de winst- en verliesrekening. Hierdoor zal het netto resultaat voor het jaar ook direct dalen. Door deze bijzondere waardedaling worden ook indirect de winsten per aandeel en de aandelenkoers van het bedrijf negatief beïnvloedt.
Goodwill tegenover andere immateriële activa
Goodwill is niet helemaal hetzelfde als andere immateriële activa. Dit komt omdat het een premie is tijdens een transactie wordt betaald over de reële waarde. Het kan niet los worden gekocht of verkocht. Daartegenover zijn andere immateriële activa bijvoorbeeld licenties. Deze kunnen wel los worden verkocht of gekocht. Een ander verschil is dat goodwill in principe geen levensduur of looptijd heeft. Doorgaans hebben andere immateriële activa vaak wel een bepaalde levens- of gebruiksduur.
De beperkingen van het gebruik
Het lastige is dat aan goodwill moeilijk een prijskaartje te hangen valt. Negatieve goodwill zou kunnen optreden wanneer de overnemende partij een bedrijf koopt onder de reële marktwaarde. Dit gebeurt doorgaans wanneer het bedrijf dat wordt overgenomen niet kan of wil onderhandelen over een eerlijke prijs voor de overname. Een negatieve goodwill treedt in de praktijk vaak op bij noodgedwongen verkopen. Hier wordt dan het positieve resultaat voor de overnemende partij (de negatieve goodwill) geboekt op de winst-en-verliesrekening als inkomsten. Ook bestaat het risico dat een bedrijf dat voorheen succesvol was, insolvabel wordt. Het kan zijn financiële verplichtingen niet meer nakomen. Als dit gebeurt brengen beleggers vaak goodwill in mindering bij de bepaling van het resterende eigen vermogen. De reden voor deze actie is dat er op het moment dat het bedrijf insolvabel wordt, de goodwill die het bedrijf voorheen genoot geen wederverkoopwaarde heeft.
Voorbeeld
Neem nu eens bedrijf A. Bedrijf A heeft een reële waarde van de activa, minus de passiva, van €10 miljard. Stel nu dat het bedrijf wordt overgenomen voor €12 miljard. De premiewaarde is bij deze overname €2 miljard waard. Deze €2 miljard zal op de balans als goodwill van de overnemende partij worden opgenomen.
Hoe wordt goodwill gebruikt bij beleggen?
Het evalueren en beoordelen van goodwill is voor veel beleggers een lastige, maar toch uitdagende taak. Wat lastig is, zoals eerder gezegd, dat het moeilijk is om er een prijskaartje aan te hangen. Het is een uitdaging om bij het lezen van de balans van een bedrijf te beoordelen of de waarde van de goodwill die het bedrijf beweert te hebben gerechtvaardigd is. Een bedrijf kan bijvoorbeeld stellen dat de goodwill die zij genoteerd hebben staan is gebaseerd op de naamsbekendheid en de klantloyaliteit van het bedrijf dat ze overgenomen hebben.
Bij het analyseren van een balans zullen beleggers dus moeten onderzoeken waarop de waardering van goodwill is gebaseerd, om zo te bepalen of het in de toekomst mogelijk zal moeten worden afgeschreven. Ook kan het tegenovergestelde gebeuren. De werkelijke waarde van de goodwill is volgens de belegger hoger dan op de balans staat geboekt.
